Skip to main content

Symboliek

Symboliek

Glossaries

Term Definition
Vierkant

Het vierkant, de vierhoek en de kubus representeren de aarde en het aardse bestaan. Dit in tegenstelling tot de driehoek, dat het hemelse voorstelt. Het getal vier staat in verband met het universum dat zich uitstrekt in de vier hemelrichtingen. Vier is het getal van de geschapen wereld van de vier elementen, maar ook van de vier jaargetijden en de vier levenstijdperken. In Openbaringen (21:16) meet het nieuwe Jeruzalem even lang als breed als hoog.

Sommige monumenten hebben een kubus of vierkant (ruit) gedraaid met de hoeken wijzend naar boven en beneden. Dit illustreert het aardse bestaan en de richtingen van de aarde en de hemel.

Vis

Symbool van Christus omdat de beginletters van het Griekse woord voor vis, ICHTHUS, geïnterpreteerd werden als Iesous CHristos THeou (h)Uios Soter (Jezus Christus, Zoon van God en Verlosser).

Vleermuis

Is een attribuut van de gepersonifieerde nacht. De vleermuis wordt gezien als een demonisch dier en staat voor duivel, kwaad, nacht en dood.

Vlinder

Symbool van de onsterfelijke ziel. Voor christenen is de dood de overgang naar een beter leven, de verplaatsing uit dit aardse tranendal naar het hemelrijk. 

Vogel

In het algemeen zijn vogels symbool van het bovenaardse, het nauwelijks bereikbare en van de vrijheid waarnaar de ziel streeft. Sommige vogels worden ook gezien als doodsboden, bijvoorbeeld de kraai.

Vuur

In het algemeen kan het symbool vuur gezien als een teken van overgang, transformatie, opstanding of reiniging.

X.P.

Monogram van Christus. Het monogram is samengesteld uit de Griekse letters X (Chi) en P (Rho), die de eerste letters van 'Christus' vormen. De ovale cirkel eromheen, het ei, is het symbool van geboorte en nieuw leven. Het is tevens een verwijzing naar de opstanding van Christus. Vaak ook samen met alfa en omega. Ook wel IX als afkorting van Christus.

Zandloper

De zandloper duidt op het kortstondige van het leven en op het gestadig naderen van het stervensuur. Als symbool van de dood komt de zandloper voor het eerst voor in de late middeleeuwen. 

Zeepbel

Een zeepbel is vanaf de zestiende eeuw een symbool van de vergankelijkheid. 'Homo Bulla' (de mens is een zeepbel) werd wel als grafschrift gebruikt.

Zeis

De zeis is het attribuut van de dood. In de middeleeuwen wordt de dood al afgebeeld als skelet, met in de rechterhand een zeis. Dit symboliseert de onverbiddelijkheid van de dood.

Zon

ZonDe zon speelt in veel religies een grote rol in de vorm van de zonnegod. In de christelijke beeldenwereld is de altijd weer in het oosten opkomende zon een symbool van onsterfelijkheid en de opstanding. Op grafmonumenten komen we de zon enerzijds tegen als de stralenkrans achter het hoofd van Christus (voorgesteld als heerser van de tijd), anderzijds vaak als een halve cirkel die de opgaande zon voorstelt en dus verwijst naar de onsterfelijkheid van de mens en de wederopstanding.

Zonnebloem

De zonnebloem staat voor een niet-aflatende toewijding. Deze betekenis is ontleend aan de Griekse mythe, waarin Clytia verliefd wordt op de zonnegod Apollo, die alleen oog heeft voor haar zuster Leucothea.

Zuil (afgebroken)

Als allegorie voor een plotseling en te vroeg of jong afgebroken leven. Het gaat hier vaak om het onverwachts wegvallen van de steunpilaar of levenszuil. Bijvoorbeeld door een ongeluk of ziekte.

Synonyms - Afgebroken zuil, afgeknotte zuil
Zwaan

Stond in de oudheid symbool voor nobele zuiverheid. Vaak ook symbool voor de vrouwelijke gratie vanwege de sierlijke bewegingen die de zwaan maakt. Soms heeft de zwaan ook een negatieve betekenis vanwege het zwarte vlees onder de witte veren. Als zodanig staat de zwaan voor de huichelaar.