Dit van oorsprong middeleeuws dorp wordt vandaag de dag in één adem genoemd met Teerns. De beide dorpjes zijn gelegen aan weerszijden van de Nauwe Greuns, een water dat vroeger vanuit het zuiden toegang gaf tot Leeuwarden.
Oorspronkelijk waren Hempens en Teerns twee zelfstandige kerkdorpen, maar vanaf 1603 werden ze gecombineerd. Het huidige kerkje van Hempens dateert uit 1948 en oogt weinig bijzonder. Toch heeft het kerkje haar oorsprong in de twaalfde eeuw, gezien de ouderdom van de nog bestaande fundering van kloostermoppen. In 1872 werd de toren van het kerkje al vervangen, maar na een brand in de kerk in december 1945 werd de kerk in 1947 herbouwd. Dit gebeurde grotendeels met de nog aanwezige materialen. De kerk werd ook enigszins verlengd en op een nieuwe fundering geplaatst. In 1948 was de kerk weer gereed voor de eredienst. Wat nog herinnert aan het oude kerkje zijn een zevental hardstenen grafzerken, waaronder enkele eenvoudig gebeeldhouwde zerken uit de zeventiende eeuw. Op de graven van de familie Metsma is te zien dat zij zich mochten scharen onder de aanzienlijken van Friesland: er wordt namelijk op de zerk melding gemaakt van 'den eersamen'. Verder ligt hier een grafzerk voor een voormalig predikant van Hempens, gestorven aan de pest in 1656. Op zijn zerk is een Latijnse tekst opgenomen die vrij vertaald als volgt luid: 'Aan de opperste Heer het grootste heil en ter eeuwige herinnering aan Gerhardus Alberti van Leeuwarden, die hier gedurende 29 jaar onafgebroken het Evangelie van Christus heeft gepredikt. Op 8 juli 1656, op de leeftijd van 54 jaar aan de pest bezweken. Dat zijn ziel blijft voortleven in de hemel en zijn roem op de aarde. Zijn lichaam rust in de aarde. De gemeente die haar herder betreurt, de weduwe die echtgenoot en de kinderen, die hun vader betreuren hebben dit monument gesticht'.
In het laatste decenium van de vorige eeuw is de kerk heringericht. Dat was nadat de kerkin 1988 was overgegaan in de handen van de Stifting Freonen fan de Tsjerke Himpens-Tearns.Deze stichting verhuurt de kerk onder meer aan de Protestantse gemeente van Goutum. Ondertussen fungeert de kerk ook als trouwlocatie van de (burgerlijke) gemeente Leeuwarden. In de omgeving is de laatste twintig jaar ook veel veranderd nu de weiden rondom de dorpen zijn veranderd in woonwijken, bos en meren.
Kerkhof
Op het kerkhof wordt wellicht al sinds de middeleeuwen begraven, maar de bronnen gaan niet verder terug dan de zeventiende eeuw. Zoals op zoveel andere kerkhoven in het noorden waren de graven gekoppeld aan het bezit van onroerend goed, voornamelijk boerderijen. Het kerkhof van Hempens werd niet alleen gebruikt door de inwoners van de buurdorpen Hempens en Teerns, maar ook door de bewoners van de buurten rondom Leeuwarden. Vooral in de negentiende eeuw was dit een algemeen gebruik en daar kwamen ook nog de doden bij uit de dorpen Huizum, Goutum en soms ook Leeuwarden zelf. Hempens was destijds via een brug over de Greuns bereikbaar, maar voor de dorpen aan de oostzijde waren Hempens en het kerkhof beter bereikbaar via het water.
In 1905 werd het kerkhof in zuidelijke richting vergroot. Elke grafregel werd daarbij met zeven graven uitgebreid. In 1962 telde het kerkhof 402 graven, verdeeld over 22 regels. In die tijd telde het kerkhof ongeveer 240 gedenktekens, waaronder nog vele van hout. In 1872 werd ook een lijk- en baarhuisje gebouwd. Mogelijk dat er later op het uitbreidingsdeel een nieuw huisje gebouwd is, want daar staat een gecementeerd bakstenen huisje met aan de voorzijde een dubbele, rechtgesloten deur. Boven de deur is een driehoekig bovenlicht opgenomen.
Bij de vergroting van de kerk na de brand in 1945 is een aantal grafmonumenten verwijderd, maar er liggen en staan nog een groot aantal negentiende eeuwse grafmonumenten op het kerkhof. Over het algemeen zijn de stenen sober en bevatten ze maar één naam. Een opvallend grafteken is dat voor Gaische Drijver, overleden in 1892. Het nu meer dan 125 jaar oude grafmonument is van hout en oogt nog vrij goed. Gaische was een dochter van Abe Drijver die nabij Leeuwarden een scheepswerf had. Het meisje overleed op 18-jarige leeftijd aan een blindedarmontsteking of door het eten van giftige bessen. Dat het hout van het monument zo lang is meegegaan is te verklaren doordat het vroeger regelmatig werd opgeknapt in de hellingschuur.
Literatuur
- Zandberg, Klaas (eindredactie), 'Hier wordt U, voor gij sterft, een lusthof aangeboden'. Begraven en begraafplaatsen, uitgegeven ter gelegenheid van Open Monumentendag te Leeuwarden in 1999.
