Aan het zicht onttrokken door bomen ligt ten oosten van Vorden, nabij de buitenplaats Wildenborch, een kleine begraafplaats aan een zandweg. Omheind door eenvoudige houten palen met prikkeldraad en een dubbel ijzeren hekwerk ligt hier een deel van de Joodse geschiedenis van het Gelderse dorp. Die Joodse geschiedenis bestrijkt maar een korte periode, van het einde van de achttiende eeuw tot ongeveer 1930.  

Anja Krabben is journalist, schrijver, redacteur en uitgever. Ze kreeg bekendheid met ‘Doodgewoon’, een multidisciplinair publiekstijdschrift over doodscultuur en uitvaartmanieren dat in 2001 alweer voor het laatst verscheen en verder ging als online tijdschrift op Dood.nl. Sindsdien heeft ze niet stil gezeten. Ze was mede-uitgever van ThemaTijdschriften en is sinds 1999 hoofd- en eindredacteur van De Begraafplaats, het vakblad van de Landelijke Organisatie van Begraafplaatsen.

Op de avond van 30 januari 1944 werd om even over tienen een geallieerde bommenwerper op de vlucht terug van Berlijn neergeschoten door een Duitse nachtjager. De Lancaster III JB 659 stortte neer in de Houtrakpolder tussen Haarlem en Amsterdam en boorde zich daarbij in de boerderij van de familie Van der Bijl aan de Machineweg nr. 10. Naast de bemanningsleden van het vliegtuig verloren zes leden van de familie Van der Bijl het leven bij deze tragische gebeurtenis. Ze dachten in hun huis veilig te zijn voor het oorlogsgeweld.

In Oegstgeest staat op de hoek van de Lijtweg en de Louise de Colignylaan en aan het begin van de oude Hofdijck een eenzame pilaar binnen een klein plantsoen. Twee hoge bakstenen pijlers, bekroond met zandstenen siervazen, met daartussen een dubbel hekwerk geven toegang tot het kleine perceel. Op de pilaar staat de tekst ‘Daniel Wyttenbach, civis Bernas’.  Tot 1830 stond hier het buitenhuis D’ Hoogen Boom. Het enige wat daarvan nog rest in een druk bebouwde omgeving is het voormalige voorplein.

Wilto Sijze Schortinghuis
geb. 20-02-1810 en overl. 03-12-1881

volbracht is nu mijn
taak op aarde. Dit plek-
je houdt mijn lijk gedekt.
doch hier bestemd tot
hooger waarde als eens
GODS macht mij heeft
gewekt.

Kan je een stukje schrijven voor onze nieuwsbrief over jouw bijzondere funeraire plek. Die vraag kreeg ik en was iets om even over na te denken. Werken op en voor begraafplaatsen is voor mij al eventjes geleden. Ongeveer 13 jaar geleden werd ik besmet met het begraafplaats virus zoals ik het altijd noem. Als beleidsmedewerker bij en voor gemeentes heb ik al veel begraafplaatsen mogen bezoeken.

Bij de samenvloeiing van de Oude en de Nieuwe IJssel ontstond al in de negende eeuw een nederzetting. Gelegen op een hoge rivierduin, daar waar de IJssel werd overgestoken op de route van west naar oost, was de locatie ideaal. De IJssel was niet altijd even vriendelijk voor de stad, want grote delen van de stad moesten in de middeleeuwen prijs worden gegeven aan de meanderende rivier. Maar de stad floreerde, zeker vanaf de vijftiende eeuw toen Doesburg zich aansloot bij de Hanze, een samenwerkingsverband van steden in Noordwest-Europa.

Het Joodse leven in het Veluwse dorp Dieren kwam relatief laat op gang. In 1878 kreeg de kleine gemeenschap een eigen synagoge in een lokaal van de dorpsschool. Erkenning als Joodse gemeente volgde in 1882. Tot dan vielen de Joden in Dieren onder de Joodse gemeente in Doesburg. Die stad kende een kleine gemeenschap die al in de zeventiende eeuw een eigen begraafplaats in gebruik had genomen.