Op het Sovjet Ereveld in Leusden, naast de Amersfoortse begraafplaats Rusthof, liggen 865 gesneuvelde soldaten uit de voormalige Sovjet-Unie begraven. Zij zijn op verschillende plaatsen in Nederland en Duitsland omgekomen. Onder hen bevinden zich 101 krijgsgevangenen die in 1941 door de Duitse bezetter naar Kamp Amersfoort waren vervoerd en daar of in de omgeving om het leven kwamen.
Op 12 februari 2025 vond bij de Rijkdienst voor het Cultureel Erfgoed het Platform Funerair Erfgoed plaats, dit jaar in het kader van 80 jaar bevrijding. Het thema van dit platform was 'De herinnering moet blijven - Bewustwording en behoud van funerair erfgoed van de oorlog'.
Herdenken is een bezigheid die vaak plaatsvindt bij monumenten. Bijvoorbeeld bij het Nationaal Monument op de Dam en bij of op begraafplaatsen. Onderdeel van dit herinneringserfgoed zijn de monumenten en graven van bekende en onbekende slachtoffers van de oorlog in Nederland en Indonesië. Maar als we niet weten wie er liggen, dreigen dit soort graven te verdwijnen. En daarmee verdwijnt de herinnering.
Op het platform waren verschillende sprekers uit de praktijk. Hélène Briaire sprak over het werk van de Oorlogsgravenstichting, Ludmilla van Santen over het onderzoekswerk naar met name burgerslachtoffers door de Werkgroep Oorlogsdoden en Usman Santi over het behoud van KNIL-graven. René ten Dam sprak namens Stichting Dodenakkers over de geschiedenis van oorlogsgraven. Zijn lezing is hieronder intergraal weergegeven.
Het volledige programma van het platform is online te bekijken via deze link. Een weerslag van het platform is te lezen op de kennisbank van de RCE.
Bij de Duitse inval in 1914 stond België zoals bekend niet alleen. Van internationale zijde werd militaire- en menslievende hulp geboden aan leger en civiele bevolking. Niet alleen door het kamp der geallieerden, maar ook door landen die zich in het toenmalige conflict neutraal opstelden. Zo ook vanuit Nederland. Bekend bij het grote publiek is vooral de Nederlandse opvang van vluchtelingen, militair en civiel, die na de val van de Vesting Antwerpen in oktober 1914 in groten getale de noordgrens overschreden om aan het oorlogsgeweld en aan krijgsgevangenschap te ontkomen. Veel minder is bekend over de Nederlandse medische hulp die door artsen en verplegend personeel is geboden.
Na de chaotische meidagen van 1940 kwam langzaam aan het dagelijkse leven weer op gang. Niet voor iedereen, want er waren veel slachtoffers te betreuren. Ook waren veel Joden, maar ook anderen, ondergedoken uit angst voor de bezetter. De oorlog bleef bovendien als een donkere wolk boven ieders doen en laten hangen. Een van de vele maatregelen die de Duitse bezetter had genomen waren de verduisteringsmaatregelen. De Nederlandse burgers waren hier overigens al wel bekend mee, want al ruim voor de oorlog waren door de Nederlandse regering maatregelen getroffen die het vijandelijke piloten moeilijk moesten maken om zich ’s nachts te oriënteren. Hoewel er soms misschien sprake was van gewenning aan de omstandigheden, had deze specifieke maatregel grote gevolgen voor de veiligheid.