Skip to main content

Grafpoëzie te Farmsum (Gr.)

10 juli 2009

 

De begraafplaats wordt door de Hogelandsterweg gescheiden van het wierdedorp Farmsum. Het ligt ingeklemd tussen deze weg, een woonwijk en een industriegebied. Langs de begraafplaats loopt het Awateringskanaal.
Op de begraafplaats treffen we een aantal monumenten met grafpoëzie aan. Sommige daarvan vinden we in varianten ook elders.

Het graf van het echtpaar Bakker-Siccema ligt aan de rand van de begraafplaats van Farmsum, direct tegen het Afwateringskanaal aan. Het lijkt alsof ze hier voorgoed zijn bakker-siccemaafgemeerd, onmiskenbaar een schippersechtpaar. Beide stèles zijn getooid met een zeilschip en beide voorzien van een grafdicht. Op de stèle van Willem Bakker, die in 1922 overleed, lezen we:

WIE HIER OP MIJ KOMT
TREDEN, DIE NEEM
EXEMPEL VRIJ: AL
LIG IK HIER BENEDEN
IK BEN GEWEEST
ALS GIJ.

De stèle van Aaltje Siccema, die hem 13 jaar overleefde, heeft als grafdicht:

TAL VAN JAREN VAN MIJN
KRACHTEN, MET VEEL
MOEITE DOORGESLOOFD
BLEEF K ALTIJD HET HEIL
VERWACHTEN, DAT DOOR
JEZUS MIJ IS BELOOFT

De nuchtere schipper weet over zijn graf heen ons enerzijds te manen tot bescheidenheid, anderzijds tot respect voor hem, wiens graf men betreedt. Het grafdicht van zijn echtgenote getuigt van meer emotie. We kunnen ons iets voorstellen bij de dichtregel "met veel moeite doorgesloofd". Het is aan boord van de schepen hard werken geweest, afhankelijk als men was van weer en wind en het economisch tij. Soms, als de wind ontbrak en op de kosten van de scheepsjager moest worden bespaard, moest je in het zeel, want stilliggen kostte ook geld. Wat de kleine behuizing betrof, was het ook vaak schipperen. Bij alles wat ze moest doorstaan, is Aaltje Siccema blijven verwachten: het heil, dat haar door Jezus was beloofd.

Op dezelfde begraafplaats staan we even stil bij het graf van Remke Kremer. Bestaat er bij zijn nabestaanden, wanneer hij in 1908 overlijdt op 77-jarige leeftijd, enige twijfel? kremerWe lezen op de stèle:

HIER RUST ZIJN STOF-
LIJK OVERSCHOT, IN
'T KILLE GRAF TERNEDER
DOCH MOCHT ZIJN ZIELLE
ZIJN BIJ GOD, DAN WAS
ZIJN HEENGAAN
VREDE

Hoe diep het verdriet is bij het overlijden van Jan Godlieb in 1914 lezen we op zijn grafsteen. Jan is dan nog maar 16 jaar oud.jan_godlieb Een leven van korte duur, waarin hem het lijden niet bespaard werd:

NA VEEL TE HEBBEN UIT-
GESTAAN, MOEST HIJ
TEN LAATSTE GRAF-
WAARTS GAAN, DE DOOD
RUKT HEM VAN VADER
EN VAN MOEDER AF.
VIER ZUSTERS EN DRIE
BROEDERS. ACH LEES
MET TRANEN IN UW
OOGEN, GEDENK AAN
DEZEN DAG DAT HIJ
ONS WERDT ONTNOMEN.

Nu begrijpen we ook in het grafdicht op het graf van zijn moeder Engeliena Beekhuis de regel: "zij stierf gelaten stil".beekhuis

HET HUISELIJK GELUK
WAS STEEDS HAAR
IJVRIG DOEL. ZIJ STIERF
GELATEN STIL. MET
CHRISTELIJK GEVOEL.

Lammechien Kuper was bijna 10 jaar toen ze overleed in 1917. Haar overlijden kwam onverwachts. Op de stèle lezen we:

O, KWAM DE DOOD
MAAR ONVERWACHTS
WIJL ZIJ OF NIEMAND
lammechien_kuperDAAR AAN DACHT
GELUKKIG DIE TE
STERVEN LEERT
EN ZICH OP TIJT TOT
GOD BEKEERT.

Albertus van Zuilen overleed op 22 november 1921. Hij werd zeventig jaar. Geboren te Hardinxveld zou het kunnen zijn, dat het geestelijk klimaat van de Alblasserwaard een stempel heeft gedrukt op zijn karakter. Uit de eerste regels van het grafdicht spreekt immers een zekere zwaarmoedigheid. Misschien is zijn leven ook niet gemakkelijk geweest. In het grafdicht lezen we in elk geval over smart, droefheid en leed. Wat hem op de been heeft gehouden, was het geloof dat God in zijn goedheid hem geschonken had:

van_zuilenSMART EN DROEFHEID
MOET ER WEZEN
MAAR HOE GROOT HET
LEED OOK ZIJ
ZALIG DIE IN HEM
GELOVEN
S HEERENS GOEDHEID
SCHENKT HET MIJ

Opmerkelijk is de woordkeuze in het grafdicht op het graf van het echtpaar Spel-Meerman: 't sterven duurt maar ogenblikken. De dichter zal hebben gezocht naar een woord waarop hij in de volgende regel 'verkwikken' kon laten rijmen.spel-meerman

ZALIG, DIE IN CHRISTUS STERVEN,
DE DOODEN, DIE DEN HEMEL ERVEN,
WIEN HIJ EEN WONING HEEFT BEREID:
'T STERVEN DUURT MAAR OOGENBLIKKEN,
DAN VOLGT MET NOOIT GEKEND VERKWIKKEN,
'T ONTWAKEN VOOR D' ONSTERFLIJKHEID

Een bijzonderheid van de begraafplaats van Farmsum is, dat velen hier werden herbegraven toen de dorpen Oterdum, Heveskes en Weiwerd moesten wijken voor verhoogde dijken en toename van havenactiviteiten.

 

 

Aangepast: 02 juni 2018

Nieuw op de website


Kollum – Protestants kerkhof

16 maart 2024
~Fryslân

Jacobs, Aletta

07 maart 2024
~Maatschappij

Als bloemen bij het graf - Rolde

07 maart 2024
~Als bloemen bij het graf

Lobith - Katholieke kerkhof

12 februari 2024
~Gelderland