Schagen - Het graf van een jonge korporaal

28 januari 2019

Grafstenen vertellen verhalen. Soms zijn het alleen een naam en datum die vragen oproepen. Een andere keer is het de gebruikte symboliek of een tekstuele verwijzing. Zoals het geval is bij het grafmonument voor Nico Blaauboer, op 21-jarige leeftijd overleden op 22 april 1940. Nico Blaauboer ligt begraven op de gemeentelijke begraafplaats van Schagen. Wat is het verhaal achter zijn voortijdige dood?

Dienstplicht

Nicolaas Jan Blaauboer werd op 30 december 1918 in Schagen geboren, als zoon van Klaas Blaauboer en Maartje Streek. Volgens zijn inschrijving in het militieregister was hij 1 meter 71 lang en woog 63 kilo. Hij had zeven klassen lager onderwijs genoten en twee klassen ambachtsschool afdeling motoren, maar zonder diploma. Dat behaalde hij op de handelsavondschool. Ten tijde van zijn keuring op 3 mei 1937 was Nico Blaauboer vrachtwagenchauffeur en tevens monteur van vrachtwagens en ‘tractorwagens’. Bij zijn keuring gaf Nico zijn voorkeur op voor de motordienst en als tweede keuze chauffeur bij de genietroepen. Uiteindelijk werd hij toegewezen aan het 3e bataljon van de Genietroepen en trad op 5 april 1938 daadwerkelijk in dienst. Op 1 oktober 1938 werd de genie gereorganiseerd en werden nieuwe groepen gevormd. Nico werd geplaatst bij het 3e Regiment Genietroepen, de zogenaamde verlichtingstroepen. Deze afdeling was geoefend in de bediening van de zoeklichten die waren opgesteld langs rivieren, bij de kustverdediging en ter ondersteuning van de luchtverdediging. Op 4 maart 1939 zat zijn actieve diensttijd erop en ging Nico met groot verlof. Dat betekende dat hij onder gewone omstandigheden enkel voor herhalingsoefeningen weer in werkelijke dienst hoefde te komen.

Mobilisatie

Het was echter onrustig in Europa. Buitengewone omstandigheden bedreigden voor vele dienstplichtigen het groot verlof en terugkeer naar actieve dienst dreigde. Ook voor Nico Blaauboer. In oktober 1937 had al een proefmobilisatie plaatsgevonden van enkele legeronderdelen. Een aantal malen dreigde een algemene mobilisatie, echter deze werd telkens afgeblazen. Maar toen de spanningen tussen Duitsland en Polen in augustus 1939 toenamen, werd op 25 augustus de voormobilisatie bevolen. Enkele dagen later, op 28 augustus, werd de algemene mobilisatie afgekondigd. De dreiging werd reëel, want op 1 september viel Duitsland buurland Polen binnen en op 3 september verklaarden Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk de oorlog aan Duitsland. De gevreesde oorlog was een feit. Enkele dagen later hadden de Nederlandse troepen ter sterkte van 280.000 man hun oorlogsbestemmingen bereikt. En nog steeds streefde Nederland neutraliteit na, dit in tegenstelling tot Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk.

Korporaal Nico Blaauboer werd niet ver van huis gedetacheerd op Stelling Den Oever. Met de voltooiing van de Afsluitdijk in 1932 werd de Vesting Holland makkelijker toegankelijk voor een vijand en daarom werd aan weerszijden van de Afsluitdijk, bij de sluizen, een grote kazematstelling gebouwd. De stelling aan de Friese zijde zou Stelling Kornwerderzand gaan heten en de stelling aan de Noord-Hollandse kant kreeg de naam Stelling Den Oever.

Een tragisch ongeluk

Op zondag 21 april bezocht Nico Blaauboer zijn ouders in Schagen. Hij ontmoette die dag een vriend die ook op de motor naar Schagen was gekomen. Toen de vriend ‘s avonds om zeven uur wilde vertrekken, bleek het licht van zijn motor niet in orde en Nico bood aan hem te begeleiden naar Heerhugowaard om daar een onderdeel van de motor te vervangen. Onderweg tussen Zijdewind en Verlaat slipte de motor van Nico op een stuk opgevroren weg en hij sloeg over de kop. De motor raakte zwaar beschadigd, maar ogenschijnlijk had Nico weinig opgelopen. Op advies van Nico reed de vriend door, terwijl hij zich opknapte in een naburige woning. Hij liet zijn motor op een vrachtauto laden en met de chauffeur reed hij terug naar zijn ouderlijk huis in Schagen. Hij voelde zich blijkbaar niet helemaal fit, want thuis aangekomen kroop hij snel in zijn bed. Ondanks aandringen van zijn ouders bleef hij niet, omdat hij zich die avond nog moest melden, vertrok Nico niet veel later met een taxi naar zijn detachement. Onderweg werd duidelijk dat Nico zich niets van het ongeluk herinnerde en begon hij over te geven. De chauffeur wilde terugrijden naar zijn ouders, maar Nico drong aan hem in Den Oever af te zetten. Daar verslechterde zijn toestand snel en werd hij overgebracht naar het Marinehospitaal in Den Helder. De volgende dag, 22 april, overleed Nico aan de gevolgen van het ongeluk.

De begrafenis

Enkele dagen later werd Nico onder grote belangstelling begraven op de gemeentelijke begraafplaats van Schagen. Een detachement militairen uit Den Oever begeleidde de lijkwagen van het sterfhuis naar de begraafplaats. Vele bloemstukken bedekten de baar op de dodenakker. Als eerste sprak de kapitein van Nico’s eenheid. Daarna volgde de voorzitter van de gymnastiekvereniging waar Nico lid van was. Tot slot dankte de kapitein namens de familie alle aanwezigen voor hun medeleven en werd de plechtigheid afgesloten met het bidden van het Onze Vader.

Nico zou de oorlog nooit meemaken. Tijdens de mobilisatie overleden meer dan 430 militairen, koopvaardijlieden, vissers en burgers direct of indirect aan de gevolgen van de dreiging die Nederland in zijn greep hield. Nico Blaauboer was één van hen. Hij kreeg een eenvoudig hardstenen grafmonument met een hoofdsteen en banden. De granieten deksteen op het grafvak is van latere datum. Waarschijnlijk is het vak oorspronkelijk gevuld met grind of split. Zijn detachement herdacht Nico met een hardstenen plantenhouder op een vierkant basement. Op de steen staat vermeldt: ‘Ter nagedachtenis aangeboden door Detachement Den Oever’.

Bronnen

Noord-Hollands Archief: Milities - Registers Ingeschrevenen voor den Dienstplicht. Toegangsnummer 23; Inventarisnummer 458 - pagina 228
‘Droevig slot van een uitstapje’ in: Schager Courant, 23 april 1940.
‘Nico Blaauboer’s laatste reize’ in: Schager Courant, 27 april 1940.

Literatuur

Herman Amersfoort, Piet Kamphuis (red), Mei 1940 - De strijd op Nederlands grondgebied (2e herzien druk 2005)
Handboek voor den soldaat (KMA Breda) (1937) op dbnl.org