Van de twaalf provincies in Nederland staat Fryslân op de derde plaats qua aantal begraafplaatsen. Het gaat om 496 begraafplaatsen, wat tevens betekent dat Fryslân de meeste begraafplaatsen per inwoner kent. De afstand tot nummer 2, Gelderland, is wel erg groot want daar zijn 689 begraafplaatsen bekend. Van de 496 begraafplaatsen is minder dan 18% (87) in handen van een gemeente. Dit percentage ligt ver onder het landelijke gemiddelde dat op 33% ligt. De meeste begraafplaatsen in Fryslân zijn in handen van een PKN- of hervormde gemeente, maar liefst 65% (323). Het aantal katholieke begraafplaatsen ligt iets hoger dan in Groningen maar is met minder dan 5% nog altijd veel minder dan het landelijke gemiddeld dat op bijna 28% staat. Het aantal particuliere begraafplaatsen groeit het hardst, mede door de aanleg van natuurbegraafplaatsen maar ook door het onderbrengen van kerkhoven in particuliere stichtingen. Het aandeel bedraagt nu ruim 8%.
De verdeling naar aard/gezindte kan als volgt worden weergegeven:
Begraafplaatsen naar gezindte, Fryslân 2024.Het relatief grote aantal hervormde begraafplaatsen (waaronder PKN) valt op. Het betreft vooral kerkhoven, maar ook bij andere categorieën zijn kerkhoven te vinden. Fryslân telt maar liefst 322 kerkhoven waarvan 248 stuks (50% van het totaal aantal begraafplaatsen) rond een kerk liggen. De rest ligt achter of naast een kerk. Fryslân telt daarmee één vijfde van alle kerkhoven in Nederland. Met al die kerkhoven komt ook nog dat Fryslân de meeste kerkhoven telt die stammen uit de middeleeuwen. Maar liefst 63% van alle begraafplaatsen in de provincie heeft een oorsprong die ligt voor 1500.
Het aantal Joodse begraafplaatsen in Fryslân bedraagt elf. Dat is in vergelijking met andere provincies weinig en qua aantal staat de provincie hiermee ergens onderaan. De Joodse begraafplaats in Workum uit 1676 behoort evenwel tot één van de oudste in Nederland.
Fryslân kent inmiddels 39 particuliere begraafplaatsen. De jongste betreft de natuurbegraafplaats Bremer Wildernis bij Sondel. Deze werd in 2019 in gebruik genomen. De groei van het aantal particuliere begraafplaatsen is mede te danken aan de verzelfstandiging van begraafplaatsen in de gemeente Dantumadeel. Daar heeft sinds 2016 de stichting Begraafplaatsen Dantumadiel het beheer in handen. Een andere bijzondere particuliere begraafplaats is het mausoleum Coopersburg in Akkrum.
Eén oorlogsbegraafplaats kent Fryslân en dat is de Engelse Oorlogsbegraafplaats op Terschelling. Hier zijn vooral aangespoelde Engelse vliegers begraven. Natuurlijk zijn op Vredehof op Schiermonnikoog ook veel slachtoffers van de beide wereldoorlogen begraven, maar die begraafplaats is opgezet door particulier initiatief. Verder tellen een aantal gemeentelijke begraafplaatsen een gedeelte voor geallieerden, zoals Lemmer.
Van de 496 begraafplaatsen zijn 9 begraafplaatsen in zoverre geruimd dat er geen grafmonumenten meer aanwezig zijn. Daarnaast zijn er 69 begraafplaatsen gesloten, oftewel bijna 14%. Het gaat hierbij vooral om hervormde begraafplaatsen, veel Joodse begraafplaatsen en een aantal particuliere. In Fryslân worden dus nog zo'n 418 begraafplaatsen actief gebruikt. Naast deze aantallen zijn inmiddels voor Fryslân ook 37 verdwenen begraafplaatsen bekend. De meeste zijn gevonden in de gemeente Leeuwarden.
Het eerste crematorium in Fryslân werd in 1973 in gebruik genomen. Het was toen het tiende crematorium in Nederland. In de twintigste eeuw volgde daarna in 1988 nog een crematorium nabij Heerenveen maar daarna bleeft het lange tijd stil rondom nieuwe crematoria. In 2005 volgde het crematorium bij Drachten en vanaf 2012 werden nog eens 4 crematoria in gebruik genomen, verspreid over de provincie. Met een aantal van 7 crematoria staat Fryslân op de 7de plaats. Plannen voor meer crematoria zijn er momenteel niet.
In totaal zijn 91 begraafplaatsen, kerkhoven of onderdelen op die begraafplaatsen van rijkswege beschermd. Daarmee is Fryslân ruim vertegenwoordigd als het gaat om bescherming want met dit aantal is 16% van het landelijke totaal aan beschermde begraafplaatsen in Fryslân te vinden. Daarmee gaat de provincie gelijk op met Noord-Brabant dat wel bijna 200 begraafplaatsen meer telt. Van 15 begraafplaatsen is bekend dat ze gemeentelijk beschermd zijn. Dat is juist weer relatief weinig ten opzichte van andere provincies en het landelijke gemiddeld dat op 11% ligt.
In de provincie Fryslân bevinden zich maar liefst 4 gemeenten die in de top 10 van Nederlandse gemeenten met de meeste begraafplaatsen voorkomen. De in 2011 ontstane gemeente Súdwest-Fryslân telt na toevoeging van delen van de gemeente Littenseradiel maar liefst 101 begraafplaatsen en komt daarmee op gelijke hoogte met de gemeente Het Hogeland in Groningen die in 2019 gevormd werd. Binnen Fryslân zelf vormt Noardeast-Fryslân de tweede gemeente met 58 begraafplaatsen en als goede derde De Fryske Marren met 55. Overigens heeft gemeente Vlieland het minste aantal begraafplaatsen, namelijk 2.
Het totale oppervlak dat in Fryslân beschikbaar is voor begraafplaatsen bedraagt 5,3% van het totale oppervlak aan begraafplaatsen in Nederland. Daarmee scoort Fryslân slechter dan bijvoorbeeld Drenthe. Het gaat in totaal om 229 hectare, waarbij de grootste begraafplaats, de Noorderbegraafplaats in Leeuwarden, ruim 11 hectare beslaat. Gemiddeld heeft een Friese begraafplaats een oppervlak van 4.600 m2. Per inwoner is gemiddeld 3,5 m2 beschikbaar, wat boven het gemiddelde voor heel Nederland ligt: 2,4 m2.
* Bij het overnemen van gegevens s.v.p. vermelden: Dodenakkers.nl - Kenniscentrum Funerair Erfgoed
