De provincie Noord-Brabant heeft veruit de meeste begraafplaatsen in Nederland. De provincie komt met zijn oppervlak op de tweede plaats en qua aantal bewoners op de derde plaats. Die verhouding zien we gereflecteerd in het aantal begraafplaatsen. Noord-Brabant komt tot een totaal van 690 begraafplaatsen, ruim 15% van het aantal begraafplaatsen in Nederland. Van deze 690 begraafplaatsen is slechts 16% (111) in handen van een gemeente. Dit percentage ligt ver onder het landelijk gemiddelde dat op ongeveer 33% ligt. Noord-Brabant kent dan ook 13 gemeenten die geen gemeentelijke begraafplaats kennen, maar waarschijnlijk alleen een algemeen deel beheren op een bijzondere begraafplaats.
Zoals uit onderstaande taartdiagram snel duidelijk wordt zijn de meeste begraafplaatsen in Noord-Brabant van Rooms-katholieke signatuur. Iets meer dan 56% betreft een katholieke begraafplaats (waaronder ruim een derde van alle kloosterbegraafplaatsen in Nederland). Alleen in Limburg ligt het percentage katholieke begraafplaatsen nog hoger, terwijl dat voor heel Nederland gemiddeld op iets meer dan 28% ligt.
De verdeling naar aard/gezindte kan als volgt worden weergegeven:
Begraafplaatsen naar gezindte Noord Brabant 2022Met het aantal Joodse begraafplaatsen staat Noord-Brabant op de zesde plaats. Er zijn in totaal 21 Joodse begraafplaatsen. Opvallend is dat een aantal grote steden in Noord-Brabant geen Joodse begraafplaatsen (meer) kent. De Bossche Joden werden begraven in Vught en die van Breda voornamelijk bij Oosterhout. Een kleine Joodse begraafplaats die in 1903 bij Breda werd aangelegd, is in 1961 alweer geruimd om plaats te maken voor een snelweg. Vermeldenswaardig zijn ook de drie Joodse begraafplaatsen van Putte. Die zijn niet voor Nederlandse Joden, maar voor de Joodse gemeenschap van Antwerpen.
Kijken we naar het aantal begraafplaatsen dat in Noord-Brabant nog te vinden is bij of rond een kerk, dan is dat met een aantal van 240 iets minder dan 35% van het totaal. Van dat aantal liggen er 55 (waavan 18 reeds geruimd) daadwerkelijk rond een kerk. De overige liggen achter of naast een kerk.
Momenteel bevinden zich in Noord-Brabant ook 43 particuliere begraafplaatsen, tegen 34 in 2016. Het aantal particuliere begraafplaasen is de laatste jaren sterk gestegen vanwege het feit dat er veel natuurbegraafplaatsen zijn aangelegd in de provincie. Momenteel telt Noord-Brabant 7 natuurbegraafplaatsen, bijna een kwart van alle natuurbegraafplaatsen in Nederland.
Ook het aantal crematoria is de laatste jaren gegroeid. De laatste 10 jaar zijn er 6 crematoria bijgekomen in Noord-Brabant wat het totaal op 16 brengt en nog 1 in de planning. Daarmee staat de provincies op de derde plaats. Het oudste crematorium in de provincie is te vinden in Heeze, gebouwd in 1976 en in handen van Dela. Twee jaar later volgde het tweede crematorium in Breda en in de jaren tachtig kwamen er nog eens 2 bij. De rest volgde daarna.
In totaal zijn er van de 690 begraafplaatsen zeker 33 begraafplaatsen in zoverre geruimd dat er geen grafmonumenten meer aanwezig zijn. Ongetwijfeld zullen dat er nog meer zijn, vooral bij oude kerken. In totaal zijn ook ruim 100 begraafplaatsen gesloten, ofwel iets meer dan 14% van het totaal. In Noord-Brabant wordt uiteindelijk op zo’n 554 begraafplaatsen daadwerkelijk nog begraven. Verder is vastgesteld dat er nog eens 135 begraafplaatsen in Noord-Brabant verdwenen zijn. Alleen de gemeente Eindhoven is al goed voor 21 verdwenen begraafplaatsen. In totaal zijn ook 6 kloosterbegraafplaatsen verdwenen, maar dat aantal zal waarschijnlijk nog groeien.
In totaal zijn 94 begraafplaatsen of onderdelen op die begraafplaatsen van rijkswege beschermd. Daarmee is Noord-Brabant de provincie met het hoogste aantal beschermde begraafplaatsen of onderdelen (bijna 17% van het totaal) Van 70 begraafplaatsen in Noord-Brabant is bekend dat ze van gemeentewege zijn beschermd, de meeste rooms-katholiek.
Opvallende cijfers ten aanzien van Noord-Brabant zijn verder nog dat bijna een derde van alle oorlogsbegraafplaatsen van Nederland in deze provincie ligt. Dat zijn er in totaal tien. Er zijn in Nederland totaal 32 oorlogsbegraafplaatsen. In Noord-Brabant zijn oorlogsbegraafplaatsen voor Engelsen, Canadezen, Polen en Belgen te vinden.
Naast begraafplaatsen met een hervormde, grieks-orthodoxe of particuliere signatuur beschikt Noord-Brabant sinds 1982 ook over een islamitische begraafplaats. Daarmee beschikt Noord-Brabant over één van de 3 islamitische begraafplaatsen in Nederland, die geheel in handen zijn van een islamitische organisatie. Daarnaast is nog 5 bijzondere begraafplaatsen en op 13 gemeentelijke begraafplaatsen een islamtisch grafveld te vinden. Bijzonder is die in Waalwijk waar veel Molukse moslims wonen.
De gemeente met de meeste begraafplaatsen in Noord-Brabant is Land van Cuijk die in 2022 is ontstaan, met 59 begraafplaatsen. Een andere fusiegemeente, Altena, staat op de 2e plaats met 36 begraafplaatsen terwijl Oss met 35 begraafplaatsen nu de 3e plaats inneemt. Voor de fusies van de eerste twee gemeenten stond Oss bovenaan. Land van Cuijk staat met 59 begraafplaatsen op een gedeelde 4e plaats (met gemeente Westerkwartier) in de lijst van Nederlandse gemeenten met de meeste begraafplaatsen.
Alle begraafplaatsen in Noord-Brabant zijn goed voor 13,2% van het totale oppervlak aan begraafplaatsen in Nederland. Het gaat in totaal om 557 hectare. De grootste begraafplaats betreft de in 2022 geopende natuurbegraafplaats Huis ter Heide in De Moer in de gemeente Loon op Zand. Die telt 32 hectare. De grootste gemeentelijke begraafplaats in Noord-Brabant telt net iets meer dan 9 hectare en betreft die van Bergen op Zoom. Gemiddeld is er in Noord-Brabant 2,2 m2 per inwoner beschikbaar, net iets lager dan het gemiddelde van 2,4 m2.
* Bij het overnemen van gegevens s.v.p. vermelden: Dodenakkers.nl - Kenniscentrum Funerair Erfgoed
