Nadat in Veenendaal een aantal eeuwen begraven was in en bij de Oude kerk, dwong provinciale regelgeving de hervormde gemeente in 1829 om hiermee te stoppen. Niet ver van de kerk, een paar honderd meter naar het westen, werd door de burgerlijke gemeente een nieuwe begraafplaats in gebruik genomen. Destijds lag deze begraafplaats nog buiten de bebouwde kom van Veenendaal.
Omstreden, omdat Armeniërs, die het geplaatst wilden hebben, niet de plek kregen, die ze beoogden. Omstreden, omdat, ondanks groot verzet van Turkse zijde, het monument er toch kwam. Omstreden, omdat de gemeente Assen zich met dit monument voor een moeilijk dilemma geplaatst zag.
Vergeleken met de haar omringende buurdorpen en -steden is Veenendaal een relatief jonge nederzetting. De eerste kerk werd in 1566 in gebruik genomen. Ruim tweeënhalve eeuw werd in en bij de kerk begraven, totdat in 1829 tweehonderd meter ten westen van de kerk een nieuwe begraafplaats werd aangelegd. Het kerkhof verdween daarna langzaam uit het beeld.
Over in het oog lopende en bijzondere begraafplaatsen wordt veel geschreven. Zo verscheen begin 2020 een boekje over de gemeentelijke begraafplaats Emaus in Vlaardingen. De geschiedenis van Emaus begon echter niet bij de algemene begraafplaats, maar bij de naastgelegen katholieke begraafplaats die inmiddels is opgegaan in de gemeentelijke begraafplaats. Dat verhaal is zeker een boek waard.
De sfeervolle begraafplaats in het Gelderse Rozendaal was tot 1977 eigendom van de Rosendaelse kasteelheren. Niet vreemd dat de geschiedenis van de dodenakker dan ook nauw verweven is met het kasteel Rosendael. Een eerste aflevering van een drieluik over de begraafplaats.
Sinds 2015 kent de gemeente Alkmaar negentien begraafplaatsen. De stad zelf telt er slechts drie, waarvan de joodse begraafplaats het oudst is. Het aantal begraafplaatsen is met name toegenomen door de gemeentelijke herindeling waardoor in 2015 de gemeenten Graft-De Rijp (zes begraafplaatsen) en Schermer (zeven begraafplaatsen) aan Alkmaar werden toegevoegd. De grootste begraafplaats en ook de meest stedelijke is de gemeentelijke begraafplaats aan de Westerweg.
Op vrijdag 15 februari 2019 trof een aantal leden van de Werkgroep Bouw Historie Zutphen (WBHZ), een werkgroep van de Historische Vereniging Zutphen, op een zolder van de toren van de Martinuskerk te Warnsveld een hardsteenfragment met reliëf aan. Hardsteen is een veelvuldig voor grafstenen gebruikt materiaal. Zou dat hier ook het geval zijn en zo ja, van wiens grafsteen?
Wie het kerkhof van het Limburgse Sevenum bezoekt, moet alvorens de begraafplaats te betreden door een lange gang met aan de ene kant een manshoge muur en aan de andere kant delen van het kerkgebouw. Langs de muur staan talloze grafkruizen met jaartallen die teruggaan tot het begin van de zestiende eeuw. Vervolgens komt men via een fraaie poort op het kerkhof. In een sluitsteen op de poort staat het jaartal 1880.
Op landgoederen in Nederland treffen we regelmatig grafkelders. Veel daarvan dateren uit de negentiende eeuw, maar ook in de twintigste eeuw werden ze nog wel aangelegd. Zo ligt in het bos bij Oud-Groevenbeek ten zuiden van het Gelderse Ermelo een grafkelder uit het laatste kwart van de twintigste eeuw. De grafkelder ligt inmiddels nagenoeg heel verborgen in de ondergroei. Als je niet weet waar je moet zijn, is de plek bijna niet te vinden.
De man met twee namen
In Appelscha, op begraafplaats Oosterse Es, liggen enkele vondelingen begraven waar een verhaal aan te wijden is. De begraafplaats, ten zuiden van het dorp, werd in 1869 aangelegd. Maar sommige personen die er begraven liggen, verhalen van gebeurtenissen uit het begin van de negentiende eeuw.