Skip to main content

Als bloemen bij het graf


Geschreven: 17 oktober 2014
Aangepast: 04 mei 2021
Auteur: Marten Mulder
Categorie: Als bloemen bij het graf

Zuiderbegraafplaats in AssenDe grafsteen op het graf van Jannes Smit op de Zuiderbegraafplaats in Assen ademt een diep geloof. Onder het gekroonde kruis zijn de woorden: God is liefde aangebracht. De grafsteen is voorzien van een grafdicht:

Roem wereld uw schatten
Gij kunt niet bevatten
Hoe rijk ik wel ben
k Heb alles verloren
Mijn Jezus verkoren
Wiens eigen ik ben

Het is een couplet uit het stichtelijk gedicht van Hieronymus van Alphen: De rijke Bedelaar. De nabestaanden hebben de woorden van dit couplet als door Jannes uitgesproken op de steen laten plaatsen. Om het couplet heel persoonlijk te laten zijn, heeft men de oorspronkelijke laatste twee regels: Maar Jezus verkoren Wiens rijkdom ik ken, gewijzigd in de woorden: Mijn Jezus verkoren Wiens eigen ik ben.


Geschreven: 16 februari 2014
Aangepast: 02 juni 2018
Auteur: Marten Mulder
Categorie: Als bloemen bij het graf

 

NieuweschansGrote sociale tegenstellingen hebben het gebied waarvan Nieuweschans deel uitmaakt getekend. De schrijver Frank Westerman beschreef het in zijn 'Graanrepubliek'; de zanger en regionaal radiopresentator Alex Vissering bezong het in het lied 'De Groanrepubliek'. De diepe kloven, die ontstonden, waren en zijn vaak nog moeilijk te overbruggen.

In het grafdicht op de achterzijde van het grafmonument van het echtpaar Zuidland-Jansen wordt de tegenstelling aangestipt in de woorden heer en bedelaar, maar ook de gelijkheid van mensen, wanneer ze gestorven zijn.

hier rust heer en bedelaar
allen vredig naast elkaar
en is hun woning nog zo fijn
d’ inhoud blijft gelijk net mijn

Die gelijkheid is treffend weergegeven in de zin: d’ inhoud blijft gelijk. Bedoelde inhoud is de inhoud van het graf, dat in het grafdicht hun woning wordt genoemd. Duidt de eerste regel op de tegenstelling: heer en bedelaar, de tweede regel geeft de overbrugging van die tegenstelling aan: allen vredig naast elkaar. In het grafdicht wordt ook gewezen op ongelijkheid, wanneer de dichter spreekt: en is hun woning nog zo fijn, het ene graf is immers wat uitstraling betreft het andere niet; nog maar te zwijgen over de verschillenden “klassen” op een begraafplaats.
In elk geval is de boodschap van het grafdicht duidelijk.




Geschreven: 17 maart 2012
Aangepast: 02 juni 2018
Auteur: Marten Mulder
Categorie: Als bloemen bij het graf

 

Graf Jeen Pieters StokerHet is een bekend gegeven dat grafdichten rouleren. Op verschillende begraafplaatsen ontdek je identieke grafdichten, of grafdichten, die op onderdelen zijn aangepast aan de levensgeschiedenis van een overledene.
Een en ander kan ook voorkomen op dezelfde begraafplaats, zoals op de begraafplaats Oosterse Es te Appelscha.
Jeen Pieters Stoker was 23 jaar, toen hij overleed in 1908.
Het grafdicht is toespitst op zijn jeugdige leeftijd:

Bouw niet op jeugd noch
frissche leên
Op beide mocht hij zich
beroemen,
Die sluimert onder
deze steen;
De schoonste zijn de
teêrste bloemen.

 


Geschreven: 28 januari 2012
Aangepast: 02 juni 2018
Auteur: Marten Mulder
Categorie: Als bloemen bij het graf

Grafmonument voor Jan Jacob

De rode torenspits is op afstand duidelijk herkenbaar. Het is de torenspits van de kerk van Terband, even ten noorden van het klaverblad van de A7 en de A32, dat Terband scheidt van Heerenveen. Op het ruime en fraaie kerkhof bevindt zich het kerkgebouw, dat in 1845 de oude en vervallen kerk, gewijd aan de Heilige Catharina, verving. Treft het kerkgebouw al door haar bouwstijl, dat van het neoclassicisme, de grafmonumenten niet minder. Niet in het minst geldt dat de zerk op het graf van Jan Jacob Woltman. Met name het gedicht treft een gevoelige snaar.
Jan Jacob leefde slechts één jaar.

Voor immer blijft gij leven,
In onze erinnering,
De geur is na gebleven,
Ook toen de bloem verging.


Geschreven: 11 december 2011
Aangepast: 02 juni 2018
Auteur: Marten Mulder
Categorie: Als bloemen bij het graf

 

Bij de stèle van Tjaakje Luikens Dijkema op het kerkhof van Bellingwolde.

Tjaakje Luikens Dijkema overleed op 18 november 1838, nog maar 21 jaar oud. Bij de stèle van Tjaakje Luikens Dijkema
Haar vader, de landbouwer Luiken Pieters Dijkema, leefde al niet meer. Hij overleed, 66 jaar oud, op 15 augustus 1835. Ten tijde van zijn overlijden was hij burgemeester van Nieuweschans.
Op de stèle van Tjaakje werd als grafdicht aangebracht:

Zacht gaf zij de laatste snikken
En ’t levenslicht was uitgebluscht
De dood deed haar niet meer verschrikken
Wijl ze verbeidde ’t land der rust
Leeft zij daar thans in hooger kringen
’t Is louter vreugde die ze smaakt
Waar d’ Englenscharen zich verdringen
Tot lof van Hem die zalig maakt

 


Geschreven: 18 september 2011
Aangepast: 02 juni 2018
Auteur: Marten Mulder
Categorie: Als bloemen bij het graf

 

Grafdicht op de zerk van Ida Melles op het kerkhof van Beerta.

De zerk, voorzien van wapen, symboliek en grafdicht, straalt voornaamheid uit.

Hier rust mijn dierbre Echtgenoote
Na zoveel smartlijk lijden,
Waarmede zij van kindsaf aan
Altijd heeft moeten strijden.
Och, dat zij nu bij God den Heer
Mogt eeuwig leven tot zijn eer
.

 


Geschreven: 17 augustus 2011
Aangepast: 13 mei 2018
Auteur: Marten Mulder
Categorie: Als bloemen bij het graf

 

Grafpoëzie te EmdenOp het kerkhof aan de voet van de Grote Kerk van Emden (Ostfriesland) liggen de graven dicht aaneen.
De Grote Kerk werd tijdens de Tweede Wereldoorlog op 11 december 1943 verwoest als gevolg van een bombardement. De ruïne van de kerk werd geïntegreerd in de nieuw gebouwde bibliotheek, die onderdak biedt aan de al sinds 1559 bestaande kerkelijke bibliotheek. Deze voor het gereformeerd protestantisme zeer belangrijke bibliotheek kreeg de naam Johannes a Lasco Bibliotheek, naar de Poolse edelman, reformator van Ostfriesland en grote Europese geleerde. Johannes a Lasco was van 1542 tot 1549 Superintendent en hield in die hoedanigheid toezicht op de protestantse gemeenten in Ostfriesland. De kerk zelf bood tijdens de Tachtigjarige oorlog onderdak aan de protestantse vluchtelingen uit de Nederlanden. De Grote Kerk wordt daarom gezien als de Moederkerk van de gereformeerde kerken in de Nederlanden.


Geschreven: 26 juni 2011
Aangepast: 02 juni 2018
Auteur: Marten Mulder
Categorie: Als bloemen bij het graf

 

Op het graf van Willem de Mérode te Eerbeek

Graf Willem de Merode te EerbeekDe dichter Willem de Mérode werd als Willem Eduard Keuning geboren op 2 september 1887 in het Groningse Spijk als zoon van het hoofd der school Jan Keuning en Elisabeth Wormser. Opgegroeid in een calvinistisch milieu bleef het calvinistisch levensbesef hem eigen, maar bracht hij daarin voor zichzelf een nieuwe dimensie aan: dat van de mystieke beleving.
Hij bleef zich verbonden voelen aan “ de kleine luiden”, ook al wist hij zich vanwege zijn homosexualiteit verworpen. Zijn arrestatie op verdenking van homosexuele contacten met minderjarigen, het daarop volgend ontslag als onderwijzer en een veroordeling tot acht maanden gevangenis deden hem na het ondergaan van de straf vertrekken uit Groningen. Hij vestigde zich in het Gelderse Eerbeek, waar hij overleed op 22 mei 1939.


Geschreven: 29 mei 2011
Aangepast: 02 juni 2018
Auteur: Marten Mulder
Categorie: Als bloemen bij het graf

 

Bij het grafmonument van Renste Bellinga Swalve in Bunde (Ostfriesland - Duitsland)

Grafpoëzie in Bunde (Ostfriesland - Duitsland)Hoe betrekkelijk grenzen zijn maakt ook de grafcultuur duidelijk. Eeuwenlang trokken mensen de grens over in het grensgebied van Noord-Nederland en Noordwest-Duitsland. Het is daarom niet zo verwonderlijk dat we op verschillende kerkhoven in Ostfriesland Nederlandse teksten aantreffen op de grafmonumenten. Belangwekkend was de onlangs gehouden workshop (31-3/1-4-2011) Memento Mori over sterven en begraven in Noord-Nederland en Noordwest-Duitsland in Leer (Ostfriesland).

Op het fraai ommuurde kerkhof van de evangelisch-reformierte Sankt Martins-Kirche in Bunde zijn veel zerken en stèles voorzien van grafdichten in de Nederlandse taal, die de betrekkelijkheid van de grens bevestigen. Een voorbeeld daarvan is de stèle op het graf van Renste Bellinga Swalve.


Geschreven: 01 mei 2011
Aangepast: 02 juni 2018
Auteur: Marten Mulder
Categorie: Als bloemen bij het graf

 

Verzetsmonument op de NH Begraafplaats van Opeinde Bij het verzetsmonument op de NH Begraafplaats van Opeinde (Smallingerland)

Het monument herinnert aan de overval op de boerderij van de familie De Vries op Legauke onder Opeinde. De overval, die ten doel had onderduikers op te pakken, vond plaats op 21 november 1944. De schietpartij die ontstond, kostte het leven van Gerardus Wagenaar, die op de boerderij zat ondergedoken, en van de broers Jan, geboren op 17 november 1919, en Marten de Vries, geboren op 7 juli 1921.