In deze rubriek vertellen mensen uit het veld over een bijzondere funeraire plek. Deze aflevering: Jack Aries. Hij is zijn werkende leven lang bezig geweest met grafmonumenten en zet zich nu in voor een burgerinitiatief voor het behoud en de ontwikkeling van de oude RK begraafplaats in ’s-Heerenberg.
Als jochie speelde ik al tussen de grafstenen, gelukkig niet op een begraafplaats, maar gewoon achter het woonhuis van mijn opa, die steenhouwer was. Ik ben dus opgegroeid met en tussen de natuursteen en na mijn studie- en stagejaren rolde ik ons familiebedrijf binnen. Eén van mijn taken was de verkoop van grafmonumenten. U kunt zich voorstellen dat ik in de afgelopen 30 jaren kennis heb gemaakt met vele begraafplaatsen en dus ook legio bijzondere - mooie - funeraire plekjes ken, vooral in regio De Liemers. Als een soort van rode draad maken begraafplaatsen deel uit van mijn leven en ondanks de treurige omgeving geniet ik altijd van een wandeling over een kerkhof of begraafplaats.
In deze rubriek vertellen mensen uit het veld over een bijzondere funeraire plek. Deze aflevering: René Beverwijk, sinds 2015 beheerder van de Nieuwe Gemeentelijke Begraafplaats te Hoogkerk bij Groningen. Zijn werkzaamheden bestaan voornamelijk uit het groenonderhoud en contact met de bezoekers.
Hoogkerk is nog steeds een dorp naast de stad Groningen en de begraafplaats kent vele trouwe bezoekers op een dag. Naast afhandeling van eventuele klachten is er altijd wel iemand die even een praatje wil maken of een kopje koffie wil drinken. De begraafplaats is in 1911 in gebruik genomen, is nu zo'n 2,5 ha groot en in te delen in drie gedeelten doortrokken met een middenpad. Het gehele terrein is omtrokken met essen (Fraxinus excelsior) en daaronder esdoorn of beukenhagen. ook zijn er beukenhagen gebruikt ter afscheiding van de diverse perken.
In 1936 kwamen wij als familie Degenkamp voor het eerst in aanraking met begraafplaats St. Barbara. Destijds was de begraafplaats een jaar of veertig oud en de eerste aanplant was toen nodig aan vervanging toe. Tot de eerste werkzaamheden van mijn opa Richard Degenkamp behoorde dan ook de aanplant van de platanen en taxusstruiken die nu nog te vinden zijn op de begraafplaats.
Tja…en dan krijg je plotseling de vraag wat je funeraire plek is op Urk. Daar moest ik toch wel lang over nadenken. De gemeente Urk heeft twee begraafplaatsen en een kerkhof. En daar zijn toch funeraire plekjes genoeg te vinden, zou je denken.
Toch is dat nog niet zo eenvoudig. Urk, een voormalig eiland, waar de eilandmentaliteit met al zijn voor- en nadelen nog steeds sterk aanwezig is. Een samenleving die erg betrokken is bij elkaar, en hoewel op kerkelijk gebied heel erg versnipperd, in geval van nood en verdriet meteen weer samen sterk staat.
‘De berg’ vervult een belangrijke plaats in mijn leven. Ik kom er al van jongs af aan. En ik wil er ook naar terug, als het zover is. Vier generaties Heemels gingen mij voor. Voor iemand die wel iets heeft met tradities is begraven worden op ‘de berg’ geen willekeurige keuze. Het is een kwestie van gevoel.
Het is best een lastige vraag: “wat is jouw funeraire plek?”. Dan gaan de raderen draaien bij wijze van spreken. Overal waar ik kom, ook met vakanties, bezoeken we kerkhoven en begraafplaatsen, omdat ze steeds zo verschillend en fascinerend zijn. Maar de afgelopen jaren heb ik beroepsmatig veel begraafplaatsen bezocht.
In 1995 werd ik op verzoek van Leon Bok bestuurslid van de Stichting Oude begraafplaats Leeuwarden. Die stichting had als doel steun te verlenen bij de instandhouding van de oude gemeentelijke Stadsbegraafplaats aan de Spanjaardslaan. In de jaren die volgden hebben we met het bestuur en veel vrijwilligers de begraafplaats grotendeels vrij van onkruid en opschot gemaakt en zelfs enkele onder de oppervlakte verdwenen grafstenen weer tevoorschijn gehaald.
Altijd als ik ergens op bezoek ben, moet ik even een kijkje nemen in het kapelletje of op de begraafplaats. Net als afgelopen zomer. Toen wandelden we langs een oud kerkje met een kerkhof er om heen. De toppen van eeuwenoude grafmonumenten staken boven de kerkhofmuur uit. Op het gietijzeren toegangshek zaten twee doodshoofden met knekels.
Veel schrijvers en dichters hebben sinds de negentiende eeuw in Zeist - het deftige dorp, een naam trouwens door schrijver Johan de Meester (1860-1931) gegeven - gewoond. Een aantal is er overleden en ligt er begraven. Het merendeel van hen is in vergetelheid geraakt. Al staat hun naam nog leesbaar op de grafsteen, de bezoekers van de begraafplaats Zeister Bosrust aan de Woudenbergseweg zegt hun naam meestal niets. Een van deze vergetenen is mr. Cornelis Petrus van Rossem. Hij was een veelzijdig man: jurist, letterkundige, toneelschrijver, journalist en occultist.
Elf jaar lang mocht ik voor De Begraafplaats, het ledenblad van de LOB, ‘’bekende en minder bekende Nederlanders’’ interviewen over hun begraafplaatsgevoel. De interviews maken duidelijk op hoeveel verschillende manieren begraafplaatsen een bijzondere plek in het leven van mensen innemen. Niet in de laatste plaats als plek van liefde. Dit was het laatste jaar en deze maand verschijnt een bundeling met een keuze uit die interviews. Het blad verschijnt zes keer per jaar. Elf keer zes is zesenzestig. Zesenzestig gesprekken die ik bij voorkeur hield op de meest aangewezen plek: een begraafplaats. Hier komt, zo ervaarde ik, een gesprek al snel tot de kern. De geïnterviewden kozen ‘’hun’’ begraafplaats en zo leerde ik tot mijn grote plezier veel Nederlandse begraafplaatsen kennen.